Uzależnienie od alkoholu

Rozważania psychologiczne Krystyna Balawajder

Wiele osób, mężczyzn i kobiet, w różnych okolicznościach pije alkohol. Jedni piją okazjonalnie przy spotkaniach towarzyskich, inni częściej na przykład w każdy weekend. Są i tacy, którzy codziennie piją pewną ilość piwa, wina czy nawet mocnego alkoholu. Chociaż większość z pijących zdaje sobie sprawę, że alkohol wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie fizyczne i psychiczne człowieka, to jednak sięgają oni po kieliszek lub szklankę z alkoholem.

Powszechna jest wiedza, że od alkoholu można się uzależnić, ale większość pijących myśli, że to ich nie dotyczy, że oni piją w sposób bezpieczny, że kontrolują ilość spożywanego alkoholu. A przecież każdy kto siegnął po alkohol wie, że jego picie jest zdradliwe, że możemy, będąc pod wpływem alkoholu, zachować się niestosownie, wygłupić, czy może się nam „urwać film” (widzieliśmy przecież innych tak właśnie zachowujących się po nadmiernym spożyciu alkoholu). Następny dzień może być trudny do wytrzymania z powodu kaca i wtedy trudno efektywnie pracować czy zająć się domem. Mimo tych ostrzeżeń wiele osób sięga jednak po alkohol i podejmuje ryzykowną z nim grę.

Ryzyko związane z piciem alkoholu polega na tym, że trudno uświadomić sobie moment, w którym przyzwyczajamy się do takiego stylu życia w którym konieczna jest obecność alkoholu byśmy się dobrze czuli. I mimo ostrzegawczych sygnałów ze strony współmałżonka czy innych życzliwych osób nie widzimy konieczności zmiany modelu picia alkoholu. Stąd tylko krok do uzależnienia, a to już jest choroba którą trzeba leczyć, bo stanowi poważne zagrożenie zdrowia i życia. Leczyć się warto także ze względu na najbliższych, którzy cierpią żyjąć pod jednym dachem z osobą uzależnioną.

Towarzyski model picia alkoholu

W wielu okolicznościach, takich jak spotkania rodzinne czy towarzyskie, obok spożywania różnych potraw pije się też alkohol. Jeśli okoliczności te nie mają miejsca zbyt często, ani też ilość wypijanego alkoholu nie jest zbyt duża, to takie spożywanie alkoholu nie powoduje żadnych problemów ani dla osób go spożywających ani dla ich otoczenia.

Szkodliwy model picia – PIJAŃSTWO

Model picia określany mianem pijaństwa charakteryzuje kilka cech:

pije się za dużo alkoholu – jednorazowo lub w ciągu tygodnia czy miesiąca
pije się za często – częściej niż uzasadniają to rodzinne czy towarzyskie okoliczności
pije się w niewłaściwych okolicznościach – mimo, że będziemy prowadzić samochód, wykonujemy pracę, jesteśmy chorzy, czy bierzemy lekarstwa lub kiedy kobieta jest w ciąży
pije się mimo, że powoduje to powoduje to różne dolegliwości zdrowotne lub problemy psychiczne i społeczne.

Specjaliści w dziedzinie problemów alkoholowych wymieniają kilka objawów szkodliwego picia:

regularne powtarzające problemy rodzinne – kłótnie ze współmałżonkiem lub przemoc fizyczna w rodzinie w związku z nadużywaniem alkoholu lub następstwami picia.
niemożność właściwego wykonywania podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub domu wskutek nadmiernego spożycia alkoholu – spóźnienia lub nieobecność w pracy, słaba wydajność pracy, wypadki przy pracy, zaniedbywabnie dzieci lub obowiązków domowych.
stwarzanie zagrożenia zdrowia lub życia swojego lub innych osób – prowadzenie auta lub kierowanie maszynami czy innymi urządzeniami pod wpływem alkoholu.
problemy prawne lub z policją – zatrzymania w związku z niewłaściwym zachowaniem się pod wływem alkoholu – bójki, awantury, zakłócanie porządku publicznego.

Jeśli w ciągu pewnego okresu czasu, np. w ciągu pół roku, można u kogoś zaobserwować zaledwie jeden lub dwa z tych objawów, to już uważa się, że ta osoba pije alkohol w sposób szkodliwy. W jej przypadku alkohol szkodzi fizycznemu i psychicznemu funkcjonowaniu i prowadzić może do uzależnienia. Niestety osoby pijące w ten sposób na ogół nie dostrzegają problemu lub zaprzeczają temu, że ich sposób picia alkoholu jest szkodliwy. Pijący znajdują różne powody (trudne życie, kłótliwa żona, stresy w pracy itp.) usprawiedliwiające nadmierne spożywanie alkoholu. Wierzą w te usprawiedliwienia ponieważ pozwalają im one kontynuować styl picia do którego już się przyzwyczaili. Pijący szkodliwie nie dostrzegają w swojej sytuacji nic zagrażającego, są przekonani, że piją „normalnie, jak wszyscy”, chociaż członkowie rodziny, przyjaciele, czy koledzy w pracy uważają, że nadużywanie alkoholu przez tę osobę staje się już problemem.

Uzależnieniowy model picia – choroba alkoholowa.

Granica między nadmiernym spożywaniem alkoholu a chorobą alkoholową jest trudna do uchwycenia. Pijak jest w stanie przerwać picie w dowolnym momencie i bez większych problemów odmówić, zaś osoba uzależniona od alkoholu tego zrobić nie potrafi. Pijak może sam otrząsnąć się i ograniczyć zdecydowanie picie wskutek jakiejś wstrząsającej sytuacji, natomiast osoba uzależniona od alkoholu potrzebuje pomocy terapeutycznej, aby powstrzymać się od picia.

Picie osoby uzależnionej charakteryzuje się tym, iż osoba ta:

odczuwa silny, nieodparty przymus sięgania po alkohol (głód alkoholowy).
doświadcza wielu dolegliwości po przerwaniu lub znaczącym ograniczeniu picia
 fizycznych – alkoholowy zespół abstynencki (AZA): drgawki, potliwość, bezsenność lub zaburzenia snu, nadciśnienie tętnicze, skurcze serca, nudności, wymioty
 psychicznych – lęki, niepokój, drażliwość, obniżony nastrój.
pije w celu zapobieżenia alkoholowemu zespołowi abstynenckiemu (AZA)
ma upośledzoną kontrolę picia – pije alkohol więcej i dłużej niż chce, ma trudności z zakończeniem picia, nie jest w stanie utrzymać zaplanowanej abstynencji.
zmienia się jej tolerancja na alkohol – we wczesnych fazach choroby tolerancja się zwiększa a potem maleje.
pije mimo świadomości, że szkodzi to jej zdrowiu fizycznemu (wyniszczenie układu nerwowego, pokarmowego, krążenia oraz częstych urazów) i psychicznemu (osłabienie zainteresowań, psychodegradacja)

Specjaliści uważają, że choroba alkoholowa jest chorobą ciała (następują zmiany reakcji organizmu na alkohol), chorobą umysłu (zmienia się sposób myślenia, reakcje emocjonalne i motywy działania – wszystko to jest podporzadkowane kontynuowaniu picia) oraz chorobą duszy (człowiek żyje tylko po to, aby się napić, wszystko inne staje się mało ważne). Ponadto jest to choroba przewlekła, postępująca i nieuleczalna. Nie można się całkowicie wyleczyć, ale można powstrzymać jej bieg. Choroba ta jest chorobą całej rodziny – najbliżsi (współmałżonkowie, dzieci, rodzice) stają się współuzależnieni i także powinni poddać się psychoterapii. O chorobie tej można też powiedzieć, iż jest to choroba demokratyczna – zapadają na nią osoby z różnych sfer społecznych – wykształcone i wykonujące proste prace, żyjące na wsi i w miastach, bogaci i biedni.

Lecznie choroby alkoholowej

Warunkiem leczenia choroby alkoholowej jest całkowita abstynencja, bez niej leczenie nie jest możliwe. Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia uzależnień oraz uczestniczenie w spotkaniach Wspólnoty Anonimowych Alkoholików. Osoby uzależnione wymagające pomocy medycznej po odstawieniu alkoholu mogą zgłaszać się do szpitala, gdzie uzyskują pomoc w łagodzeniu dolegliwości alkoholowego zespołu abstynenckiego (AZA).

W Polsce leczenie osób uzależnonych od alkoholu jest bezpłatne, również dla pacjentów nieubezpieczonych (na podstawie art. 21 ust. 3 z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Dz.U. Nr 70, poz. 473 ze zm.). Lista placówek leczenia odwykowego znajduje się na stronie internetowej Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (www.parpa.pl).

Trzeźwiejący alkoholik może doznawać radości normalnego życia, jakie jest udziałem ludzi nieuzależnionych pod warunkiem, że będzie utrzymywał abstynencję. Jeśli znajdzie się w trudnych sytuacjach, to pomoc może mu przynieść wsparcie ze Wspólnoty Anonimowych Alkoholików lub zasięgnięcie porady u psychoterapeuty.