Wychowanie dzieci część II – jak skutecznie rozwiązywać konflikty z dziećmi?

Wychowanie dzieci część II – jak skutecznie rozwiązywać konflikty z dziećmi?

Rozważania psychologiczne Krystyna Balawajder

Konflikty między rodzicami a dziećmi są nieuniknione, albowiem jest wiele sytuacji, w których życzenia rodziców i dziecka są sprzeczne. Nawet małe dziecko upiera się przy realizacji swoich pragnień –na przykład nie chce jeść tego, co daje mu matka, domaga się słodyczy przed obiadem, nie ma ochoty porządkować swoich zabawek. W wieku dorastania konflikty na osi rodzice dzieci są sprawą codzienną. Dorastająca córka czy syn chcą ubierać się według własnego gustu, wracać wieczorem o dowolnej porze, a rodzice mają w tych kwestiach inne zdanie i już jest spór. Rodzice bronią własnego autorytetu i nie chcą dziecku ulec, zaś dzieci – w miarę jak dorastają – domagają się coraz większej niezależności i wolności w decydowaniu o sobie. Jak rozwiązywać takie konflikty? Znane są trzy sposoby radzenia sobie z nimi:

  1. Metoda autorytarna – rodzice narzucają siłą rozwiązanie, które uważają za słuszne,
  2. Metoda ustępstw – rodzice ustępują i pozwalają dziecku na realizowanie tego, co chce,
  3. Metoda zwana „bez porażek”, polegająca na wspólnym poszukiwanu rozwiązania, które byłoby do przyjęcia zarówno dla rodziców jak i dziecka.

Metoda autorytarna

Wielu rodziców jest przekonanych, że dzieci powinny być posłuszne władzy rodzicielskiej i wychowywane w dyscyplinie. Wykonując więc swoją władzę rodzicielską odwołują się do groźby użycia kary, a jeśli to nie skutkuje do bezpośredniego karania dziecka. Zaś w sytuacji, gdy dziecko uporczywie nie słucha rodziców, zwiększają oni jeszcze nacisk i stanowczość w wymuszaniu posłuszeństwa. Ze względu na przewagę swojej pozycji rodzic na ogół uzyskuje to czego pragnął, natomiast dziecko przeżywa porażkę. Reakcją dziecka na takie siłowe rozwiązania jest złość, bunt i odsuwanie się od rodziców. Zaś rodzice często nie odczuwają zadowolenia ze sposobu w jaki wyegzekwowali od dziecka posłuszeństwo. Ten sposób rozwiązywania konfliktów stanowi zagrożenie dla dobrych relacji między rodzicami i dziećmi, a także nie uczy dziecka rozumienia wymagań i oczekiwań jakie rodzice mu stawiają oraz rozumienia intencji rodziców.

Metoda ustępstw

U jej podstaw też leży przekonanie o konieczności stosowania dyscypliny i egzekwowania władzy rodzicielskiej. Gdy jednakże dziecko w sytuacji konfliktowej stawia wyraźny opór i domaga się przyjęcia jego punktu widzenia, to rodzice – z różnych powodów – rezygnują z upierania się przy swoim i ulegają, akceptując rozwiązanie, na którym dziecku zależy. W takim rozwiązaniu konfliktu dziecko wygrywa, a rodzice ponoszą porażkę. Rodzice są wtedy na ogół niezadowoleni z siebie, z własnej niekonsekwencji lub słabości w konfrontowaniu się z pragnieniami dziecka. Dziecko zaś ma poczucie górowania nad rodzicami i odnosi przekonanie, że można nie liczyć się z potrzebami i autorytetem rodziców.

Metoda „bez porażek”

Metoda „bez porażek” zmierza do takiego rozwiązania konfliktów między rodzicami a dziećmi, w którym nie ma przegranych i w którym obie strony są zadowolone. W tej metodzie ważne jest to, aby przyjąć najlepsze merytorycznie rozwiązanie, uwzlędniające zarówno potrzeby dziecka jak i pragnienia rodziców, a nie to, kto kogo pokona. Takie rozwiązanie konfliktu sprawia, że dziecko ma dobre warunki do rozwoju, rodzice i dzieci lepiej się rozumieją i relacje między nimi się pogłębiają.

Aby osiągnąć takie efekty rodzice muszą zachęcić dziecko do wspólnego poszukiwania rozwiązania, które byłoby do przyjęcia dla obu stron. Rodzice i dzieci – w trakcie spokojnej rozmowy – wyjaśniają sobie nawzajem na czym im zależy i dlaczego. To uzasadnienie dlaczego jest bardzo ważne, ponieważ ukazuje potrzeby i wartości zagrożone w sytuacji konfliktu. Następnie obie strony zgłaszają różne propozycje rozwiązań – im więcej jest tych propozycji tym lepiej. Dalej, rozwiązania te są oceniane pod względem tego, w jakim stopniu dziecko i rodzice są usatysfakcjonowani danym rozwiązaniem. Ostatecznie obie strony podejmują wspólnie decyzję, które z proponowanych rozwiązań jest najlepsze i radzą nad tym jak można je praktycznie zrealizować. Po krótkim czasie rodzice i dzieci omawiają efekty wdrożenia przyjętego rozwiązania i ewentualnie wprowadzają konieczne ulepszenia.

Praktyczne rozwiązywanie konfliktów między rodzicami i dziećmi za pomocą „metody bez porażek” wymaga przejścia siedmiu kroków. Każdy krok jest ważny i nie można go pominąć:

  1. Podjęcie rozmowy i zachęcenie dziecka do udziału w rozwiązywaniu spornych kwestii
  2. Określenie problemu spornego przez dziecko i rodziców – na czym komu zależy i dlaczego
  3. Proponowanie przez rodziców i dziecko różnych sposobów rozwiązania sporu
  4. Ocena każdego proponowanego rozwiązania przez obie strony
  5. Podjęcie wspólnie decyzji, które z rozwiazań zostaje przyjęte
  6. Opracowanie planu wdrożenia tego rozwiązania – kto (dziecko, rodzice), co ma zrobić, kiedy, gdzie i jak
  7. Ocena skuteczności przyjętego rozwiązania i wprowadzenie ewentualnych korekt.

Każdy kolejny krok wymaga współpracy rodziców i dzieci, wspólnej rozmowy, wzajemnej akceptacji i zaufania oraz traktowania na równi praw dziecka i praw rodziców.

Metoda „bez porażek” zabiera więcej czasu i wymaga większych wysiłków, niż dwa wcześniej opisane sposoby rozwiązywania konfliktów, ale daje nieprównywalnie lepsze rezultaty.

en_GB
nl_NL
pl_PL